Anavatan Partisi’nin (ANAP) Ekonomi Politikası
Parti programının 9. maddesine göre, ANAP’ın iktisadi gelişme politikası çerçevesinde: “ İktisadi gelişmenin hızlandırılması, sosyal dengenin iyileştirilmesi, fertlerin kabiliyet ve çalışmalarına göre gelişme arzularının teşvik edilmesi, gruplar arasındaki gelir dağılımı farklılıklarının, pratik ölçüler içinde azaltılması, bölgeler arası gelişmişlik farklılıklarının asgariye indirilmesi, fakirliğin kaldırılarak refahın yaygınlaştırılması” gerekmektedir. Ayrıca, “serbest pazar ekonomisi” de partinin ekonomik prensibidir. Çünkü parti programına göre, büyük halk kitlelerine kaliteli, yeterli ve ucuz mal ve hizmet arzı bu sistemle sağlanabilir. Parti, dış borçlanma ve dış yatırımları da ülkeler arası “menfaatlerin dengelenmesi” açısından faydalı görmektedir.
Bu ekonomik hedeflere ulaşabilmek içinse, tasarrufların teşviki, yatırım ve üretim artışı, istihdamın geliştirilmesi, dış ödemeler dengesinin ayarlanması ve bunun için de ihracatın, dış müteahhitlik ve taşımacılık hizmetlerinin arttırılması, enflasyonun çok düşük seviyelere çekilmesi, fiyat istikrarlarının sağlanması gerekmektedir.18 Türkiye’nin çözmesi gereken öncelikli sorunlarından biri olan döviz sıkıntısını aşabilmek içinse, TÜSİAD’la paralel düşünen Özal’a göre, dışa açılmak.19 ihracat ve döviz gelirlerini artırmak için de “gerçekçi kur” uygulamasına geçmek zorunluydu. Enflasyonun kontrol altına alınması içinse para ve kredi musluklarının kısılması, bütçe açıklarının kapatılması gerekiyordu. Enflasyonla mücadelede aşırı ücret artışlarının sınırlandırılması, sendikaların disiplin altına alınması gerekiyordu. İhracatın artması için iç pazarın cazibesini yitirmesi, tasarrufların teşviki ve gerçekçi faiz koşulları sağlanmalıydı. Anavatan Partisi’nin para ya da maliye politikasının temel amacı dış satımı arttırmaktı.
Bu amaçla, bir yandan ürün fiyatları arttırılıp diğer yandan emekçilerin gelirleri azaltılarak iç tüketim azaltılıp dış satım artırılmaya çalışılmıştır. Ayrıca sürekli devalüasyonla da ihraç mallarının döviz cinsinden fiyatları azaltılarak ülke dışına satışı kolaylaştırılmıştır.20 Vurguncu, tefeci, sahtekâr grupları değil, orta sınıfı müreffeh hale getirip, orta ve yoksul sınıfları birleştirme amacını taşıyan Özal, “İngiliz Thatcher Modeli” diye bilinen ekonomik sistemi Türkiye’de uygulamak istemiştir. Bu kararlarla birlikte, Türkiye yeni bir ekonomik düzene geçmiş, o dönemde dünyada da yaygın olan “neo-liberal” ideolojiyi benimsemiştir.
1980-1983 yılları arası daha ziyade konjonktürel kararları içermiş, serbestleşme hedef alınmış, 1983-1989 döneminde piyasa mekanizmasına hareketlilik getirecek kurumsal düzenlemeler ve önemli ölçüde yapısal reformlarla ilgilenmiştir.
İthal ikameci kalkınma stratejisi değiştirmek, yerine ihracat yönelik kalkınma stratejisi olarak bilinen ve temelde ekonomiyi uluslararası verilere ve tercihlere göre düzenlemeyi amaçlayan bir yaklaşım ikame edildi. Bu amaçla Türkiye, ihracatı teşvik ve ithalatı serbest bırakan yeni politikalarını uygulamaya koymuştur. İhracatın arttırılması ile ekonominin düzenli ve sürekli döviz geliri sağlama sorunu çözülmeye çalışılmıştır
Sonuçta bu programlar sorunlara sürekli ve kalıcı çözümler getirmemektedir. Kısmı ve geçici değişiklikler uzun dönemli olmamaktadır.1980 sonrası dönemin Türkiye’deki uygulama sonuçlarına bakıldığında benzer bir tablo ortaya çıkmaktadır. İhracatta sağlanan artışlara rağmen Türk ekonomisin dış ödeme sorunu çözülememiş, yine dış borç borçlanmada çare aranmıştır.
1989 yılı, 1991 sonuna kadar süren ve 1994’a süren ve 1994’te tekrar şiddetli bir krizle noktalan dört yıllık bir sürecin hazırladığı yıl olmuştur. GSMH’nın yıllık büyüme hızı %2‘nin altına düşmüş, enflasyon tırmanmış, işçi ücretleri ve memur maaşları hızla reel olarak yükselmiş, tarımda üretim düşmüş, kamu kesimi açıkları ise tırmanmaya geçmiştir.
Yorum Yazın